Do dnia 17 grudnia 2021 roku państwa członkowskie miały czas na implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, czyli tzw. Dyrektywy o sygnalistach lub Dyrektywy o ochronie sygnalistów (dalej jako: „Dyrektywa”). W związku z powyższym, w dniu 25 czerwca 2024 roku w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę z dnia 14 czerwca 2024 roku – o ochronie sygnalistów.
Jakie podmioty są zobowiązane do wdrożenia procedur o ochronie sygnalistów?
Omawiając tematykę sygnalistów, nasuwa się pytanie czy wszyscy pracodawcy są zobowiązani do wdrożenia i stosowania systemów whistleblowingowych?
Docelowo, przepisom o ochronie tzw. sygnalistów podlegać będą podmioty zarówno z sektora publicznego jak i prywatnego. Z tym zastrzeżeniem, że w przypadku podmiotów prywatnych – obowiązek wdrożenia stosownych procedur będzie dotyczył jedynie podmiotu prawnego, na rzecz którego według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób.
W przypadku sektora publicznego – z obowiązku wdrożenia wewnętrznych procedur zgłaszania naruszenia prawa mogą zostać zwolnione jedynie gminy lub powiaty liczące mniej niż 10.000 mieszkańców.
Podmioty prawne działające w sektorze finansowym, oraz z branż podlegających konkretnym regulacjom z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu oraz ochrony środowiska zostały natomiast poddane dyrektywie niezależnie od tego czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.
Terminy na wdrożenie ustawy
Unia Europejska przewidziała dwa etapy wdrożenia przepisów. Termin pierwszego etapu uzależniony jest od uchwalenia ustawy krajowej, który upłynął 17 grudnia 2021 roku.
W terminie 14 dni od wejścia w życie przepisów polskiej ustawy podmioty prywatne zatrudniające co najmniej 250 pracowników będą musiały sprostać obowiązkom wynikających z nowych regulacji. Natomiast mniejsze przedsiębiorstwa, zatrudniające poniżej 250 mają tego czasu trochę więcej.
Sytuacja nieco inaczej przedstawia się w odniesieniu do podmiotów sektora publicznego. Warto mieć na uwadze, że w przypadku pracodawcy będącym podmiotem publicznym, jest on zobowiązany do stosowania przepisów dyrektywy nawet nieimplementowanej. Dyrektywa mimo, że nie jest aktem prawnym bezpośrednio stosowanym w sektorze prywatnym, to po upływie terminu na jej implementację może mieć skutek bezpośredni wyłącznie wertykalny, a zatem w relacji obywatel – państwo (podmioty publiczne). Wobec tego, przykładowo – pracownik urzędu gminy zgłaszający naruszenie prawa wchodzące w zakres przedmiotowy Dyrektywy będzie mógł dochodzić ochrony prawnej z niej wynikającej, niezależnie czy gmina wdrożyła stosowne procedury, czy też nie.
Nie warto zatem zwlekać z wdrożeniem odpowiednich procedur! Wprowadzenie analizowanych rozwiązań, nawet w sektorze prywatnym, pozwoli na przygotowanie pracodawców nie tylko na nieuniknione zmiany legislacyjne, lecz także pozwoli na szybsze ujawnienie działań niepożądanych. Skontaktuj się z Nami i wdróż wymagane zmiany.
